Search This Blog

December 28, 2010

KHAWNGLUNG ZINKAWNG

Khawnglung Wildlife Sanctuary-a zin tur hian Aizawl-Lunglei kawng, Bungtlang ‘S’ leh Rawpui khua inkarah, Aizawl atanga 140 Km vela hla ah kawng peng a awm a. Khawnglung peng takah hian Sanctuary Duty Post a awm; heta tanga luh theih hi a ni. Kawngpui atang hian Jeepable Road (2001-02 a laih tawh) 5 Km zet chhuk zawng hlira kal hnuah Ramrikawn a thlen theih  a, hei hiSanctuary ramri a intanna a ni. Ramri atang hian chho zawng hlirin 3 Km vel ke hlira kalin Khawnglung khaw luh dawna kaltlang ngei ngei ngai Lungdai a awm a, Lungdai atang hian Khawnglung khawhlui chu a intan titih der a ni. Lungdai atanga Khawnglung khaw hmunhlui, Khawnglung run laia a khaw awmna chu 5 Km zeta hla a ni ang. Tlangdung kawng a niin, kawng zal leh zau nuam tak, thelh hun mai a ni. Ngaw hnuai kawng tih takah, a dai ruih mai a, chhun nisat vanglai pawhin kalkawng hi a hlim reng mai a ni.
Tuikhur bul, Chala te kawt
Khawnglung hi Kham chhawrdawh pathum zet, sang tak takin a hualchhuak a. Khaw luhna tur hian khan pakhat chauh a awm a, chu chu Lungdai kan tih hi a ni. Heta tang lo hi chuan kham hrui hmanga luh emaw, Leihlawn sei tawk, 100 ft. zeta a sei dawh anih ngawt loh chuan luh theih a ni lo. Kham chhawrdawh pathuamte inkar hi ram zau tak, Lo atan pawh neih thama zau hlir awmna a ni a. Kham chhawrdawh hmasa ber, chuahchhawng lam hi chu Tuichang lui bul lawkah a intan a, chuta tang chuan ram zau leh phar nuam tha tak, Lo fing, tin thum hmun vel zeta zau tur hi a awm a. Chumi chhak lam chu Kham chhawrdawh pahnihna a ni. Kham pahnihna atanga Kham Pathumna inkar pawh hi ram zau tha tak, lo atana neih tham bawka ram pharh hlai a ni. Kham pathumna chung atanga hian Khawnglung khua chu a intan a, Kham zawng zawng hi a sang em em hlawm vek a, 100 ft. aia sang te a ni hawlh hlawm mai. Khamchung, khua atana an hman pawh hi Tin 60 vel zeta zau ram a la awm tho a ni. A ram hi a tha a, ngaw a thain, thing lian tak tak, ‘Chhura rual’ tih mai tur hi a la tam a ni. Ramsa a tam a, Sanctuary huamchhung hi 35 Sq. Km. zeta zau a ni. Sanctuary chhungah hian Ramsial, Sele, Sakei, Sazuk te pawh a la awmin an sawi a, Zawng leh Ngau phei chu 40 rual rual hi an tla sup sup mai a, Khamah, hruia uaithlak peih chuan hengte hi awlsam taka hmuh mai theih ani  hlawm.
 
Thanghniangi te in kawmthang

Khawnglung run hi Lungphun pakhata an ziah dan chuan 1859 kum a thilthleng nia ziah a ni a, Vuttaian Thlanrawn Pawi ho puna, Lalthuama khua hi a run nia sawi a ni. He lungphun hnung lamah hian “HRIATRENGNA - CHALKUNGA LEH THANGHNIANGI NULA LEH TLANGVAL IN HMANGAIH TAK ANNI. KHAWNGLUNG RUNAH THANGHNIANGI HI SALAN HRUAI VE A NI. CHALAN CHHANCHHUAH TUMIN NASA TAKIN A BEI A MAHSE THANGI TIAU LUIAH A TLA PALH TA A NI – Y.M.A” tih  ziah a ni.
Khawnglung hmunah ngei chaw ei chu tui duh tak a ni

Khawnglung run anih lai hian in 300 zetah an inchhal a, a runtute hi Arleisang atanga Phulrua tlawn thum zet hawlhzawm atanga Leihlawn siam, a khuaa miten Fehkawng atana an hman thin, tlai tin, Feh haw hnuhnung ber ruala an pheh ziah chu hemi tlai kher hian an pheh theihnghilh atanga leh Lungdaia Duty-te mutthluk lai changa Run niin an sawi. An run dawn lai vel hian Khawnglung khua hian Damlo mempui ngai, nazet mai an nei a, a khuaa nula leh tlangval te hi an mengrim deuh va, ral veng an inthlahdah deuh a ni ang. An run zan pawh hian Zawlbuka riak tlangval ho chu an mutui hle a, thawm engmah hre lovin, zing vartianah a runtute hian a tho hmasa apiang an kap thal hmak hmak mai a ni.
Lungdai (Gate awmna hmun)

Khawnglung run thawnthu tingaihnawmtute zinga pakhat chu Chala leh Thangi inhmangaihna thawnthuin a zui hi a ni a. An run zan hian  Chala hi Damlo menpuiin a tlaivar a, chuvangin a thi ve lo. Thangi erawh chu a runtute hian Salah an hruai a, a nu leh pate erawh an hruai tel ve lo. Thangi hi Mualkil Upa fanu a ni a, Zawlbuk chhak lawk, Lal in bulah an khawsa nghe nghe a, Chala erawh hi chu Hmeithai fa a niin, Feh kawng, Tuikhur bulah an khawsa thung. Ngaizawng ru viau mahse, Thangi te hi mi tha fa annih vangin, Hnamchawm tlangval, Chala tan hian han cho en chi a ni lo. Mahse, Thangi zawk hian Chala Sava, Bawngpa a perkthlak,  a kawrawm chhunga a dah tlat a, Chala hnena laktir tuma a awm a pho ngat ngam atang khan an inkarah hmangaihna tuipui chu a lo so liam ta a ni ! Mak tak mai chu, Khawnglung run zan khan Chala khan Hmeichhe naupang pakhat chu a chhanchhuak hlauh mai a. Khatia kum 5 zet Thangi zawnga tuna Burma ram lama an thangbo hnua Thangi a han ruk chhuah hnuaa Tiau luia Thangi tlak tak hnu khan, a beidawng rawn haw kha hun engemaw chen an leng leh renrawn a. Chutah a chhanchhuah nu kha a lo nula ve tawh a, hmeltha tak mai a ni lehnghal a, Chala nen hian an innei ta nghe nghe a. Fanua maltluan chawiin, an thlahte pawh Thiltlang leh Bungtlang ‘S’ velah hian an la cheng hlawm nghe nghe niin an sawi. Helai thawnthu hi chu Lehkhabu dangah chhiar tur tam tak a awm a, sawi zui tawh lo mai ang.

Khawnglung run a nih hnu hian a khua hi engemaw chen ruahsan a ni a, chumi hnuah a khaw hmunhlui atanga 1 km. velah khaw thar an din leh a, 1967 karkhawm khan Bungtlang’S’-ah karkhawm an ni ta vek a. 1976 vel bawr khan Khawnglung ram hi Lovah an nei hlawm a, chutah chuan “Bungtlang lama Buh thiar a buaithlak” tiin Khawnglung hmunah in 30 vel bawr chuan khua an din leh a, ram thang zelah, awm rei hleithei lovin, 1983 khan he Khawnglung khua hi an chhuahsan ta vek nge nghe a ni. Chuta tang chuan Sanctuary hmun atan hian 1990 bawr atang khan Environment & Forest Department chuan a cheibawl tan ta a ni.
-    K.T. Pakhuangte
15072004

December 22, 2010

Breaking NEWS

Zemabawk Pitchers: Khaled Memorial (II nd Div) Tourney neih mekah Zemabawk Pitchers chuan Semi final an lut ta. Dec 22, Wed hian Kulikawn nen Durtlang Field-ah Semifinal an khel dawn..an chak chuan I Div an kai ang. Pitchers ho hi Pu Rinawma, MLA chuan MLA Fund Rs 10000 (CAM President Cup a an chet that pualin) a pe a, Pu Thianga, VCP-in Bat a leisak tawh bawk. Nl. Manunpuii (MN Enterprise) chuan Jersey mawi tak a leisak a, Cement Company (c/o Avana) chuan Team T-Shirt mawi tak an leisak bawk, anni hian Sponsor an tum bawk a ni awm e.


Reported by aduha from Zemabawk

Dec ni 18, Inrinni khan ZHS Class X 2000 Batch ten ZGHSS-ah Re-union an nei a, Sir Vana leh Pu Zalawra ten an hmanpui.

Reported by aduha from Zemabawk

Nizan (21.12.2010) zan khan Kolasib atanga Misual.com-a lut thin ho chuan Charity Bawm an hun hawnna an nei a, Rs. 11,210/- lai mai a tla a. He sum hi Kolasib khawchhunga Home awm, Davida Team leh TNT-ah pek an tum a niawm e.

Reported by ktpakhuangte from Kolasib

December 14, 2010

ZEMABAWK FB GROUP

Facebook-ah hian Zemabawk mi leh sa te, inbe thin turin Group siam a ni a. Ni 13.12.2010 atanga siam tan chhuah mah nise, tlawhtu leh hmangtu kan thahnem chak hle. Ni 3 chhungin mi 26 zet member kan tling 26 lai kan tling hman a. Zemabawk atanga FB thin zawng zawng khan, Zemabawk Group hi hmang tangkai theuh ila, kan thian dangte pawh i add zung zung ang u.

Tin, he Blog hi hman tangkai ni bawk se.

December 9, 2010

IWMP TRAINING HRIATTIRNA

Date 14 - 16, December 2010 hian Agriculture Conference Hall, Aizawl ah Planning and Implementation of IWMP training neih tur a ni a. Hetah hian Phullen, Darlawn, Aibawk leh Thingsulthliah PIA ten Nomination, mi 5 theuh beisei a ni. Dar 9:00 AM (Dt. 14.12.2010)-ah a hmunah kal vek tur a ni.

A telte hnenah TA/DA pek an ni ang.

November 27, 2010

PAKHUANGTE: FIAMTHU PAHNIH

PAKHUANGTE: FIAMTHU PAHNIH

FIAMTHU PAHNIH

U Biaka thil min hrilh ka hre chhuak zawk mai. A tia lawm. Kan tlangval lai te kha chuan tun ang hian thutthleng awm hek lo. Mitthi an han awm a, Phulraw chhuat nawhtlian halh mai hnuaiah khan chhuatah Nula nen kan han thuhova, nula kha kan kapkalak ngei a. Tunlai angin eng awm tha hek lo, Tapchhaka Mau alh kha a ni mai a. Bialnute hnungah, Buthupuan ngei kan han bat a. Buthupuan hnuaiah zai pahin hmaa Nula hnute kan han khawih them them mai chu…. Kan bialnute chu an zai sual ul ul mai alawm a ti.

Thianpa Pasena pawhin a tia lawm. "Nula kan rim a, kan nula rim chu a changkang vel lutuk a, a inleng dangte nen chuan thil hming eng engemaw, kan hriat ngai loh a sawi a sawi a. Kan zawm ve thei si lo. Kan ning lutukin, zahmawh kan han sawikhum tak tak mai chu an nui nasa ve tho" zuk ti a..

November 26, 2010

IWMP TRAINING NEI

Dated Lunglei, the 24th November 2010

Vawiin chawhma dar 11:00 AM atang khan ni thum chhung awh tur “District level training course on Integrated Watershed Management Programme” BDO’s Conference Hall, Lunglei-ah neih a ni. He Training hi Pu C. Lalduhawma, Addl. D.C, Lunglei chuan hawngin, “Hun rei tak atangin IWDP hi kalpui a lo ni tawh a, training pawh an neih kan hre ngai lova, Watershed Development Programme thar, IWMP-ah hi chuan training ngaih pawimawh hmasak anih hi a lawmawm hle a ni… Central atangin pawisa tam tak min rawn pe a, training tha a awm loh avangin a hmangtuten kan hmang thiam lova, hmun thenkhatah chuan Pawisa avangin intualvuak tak an nap thin a ni” a ti a. “Training hi a tha a, a hlawkthlak hle a ni” a ti.
Hetiang training hi SIRD/ETC ten pe zel thei se a duhthu a sawi bawk.

He huna thusawitu dang, Pu Lalhmangchhuana, BDO chuan, “IWMP hi amah maia kal tur a ni lova, sorkar scheme dang te nena inhnerem taka thawh hi a tum a ni” a ti. An Project enkawl huamchhungah chuan Afforestation lam uar an tum thu a sawi.

Hawnna inkhawm hi Pu Khawlsiamthanga Khawlhring, Principal, ETC Pukpui chuan a kaihhruai a. Lunglei – I & II project huamchhuanga WDT, Watershed Committee, V.C leh NGO aiawh mi 30 tel tura beisei-ah mi 31 an kal a ni.

Ni thum chhung hian Pu Khawlsiamthanga Khawlhring, Principal, ETC, Pukpui; Pu Khuangthansanga Pakhuangte, Asst. Director, SIRD; Pu Lalhmingmawia, Instructor, ETC, Pukpui; Pu C. Zairemthanga, Sr. Lecturer, Lunglei Govt. College leh Pu R. Lalrochama, Sr. Lecturer, Lunglei Govt. College ten zirtirna an pe dawn a ni.

November 23, 2010

Y.M.A HRUAITU LEH KA MUMANG

October Ni 13, 2005 zan khan mumang mak tak mai ka nei a. ‘Mumang mak’ tih tawngkam ka’n chhakchhuak duhna chhan chu, mithenkhat tan phei chuan a mak hran lovang. Mahse, ka tan chuan a mak em a tin a ni !

Y.M.A a Section hruaitu nih chak, a chak ang ngeia kan thlan thar pakhatte kawmthlanga in pakhat chu a min chiam mai a. Lei min chuan vantlang kalkawng pawimawh tak, vengchhung inkalpawhna hmun hi a huam tel bawk a. Chutia kalkawng ber kan neih loh takah chuan kan Section hruaitute ram paltlang a kalkawng thar reh mai a lo ngai ta a. Kan hruaitupa ram tantlang chuan vantlang kawng pawimawh tak mai chu sial thar kan han tum a, kan hruaitupa chuan a lo phal ta ikhaw lo mai a. Mak kan ti tlang viau a ni. Kan ngaihdan mawlteah chuan, chutiang harsatna thleng tawhah chuan aman tha a thawh hmasa ber anga, a remruatna hnuaiah, a ram chhung ngeiah chuan Vantlang kawng tha tak min sialpui zawk turah kan ngai hlawm a ni.

Hei hian a tarlan chian tak em em a ka ngaih chu, mahni inphat ngam si lova, mite tana malsawmna thlen tum Hruaitu mitdel kan lo thahnem ta em em mai hi a ni.

Kumin hian Chhiahtlangah Mizo ten kan chhuan em em, “I va tlawmngai ve” tih aia “I va Y.M.A ve” tih kan hman phahna hial tawhin “Khawmpui lian” kan hmang dawn a, chutah chuan Hruaitu thar duhawm tak tak kan thlang chhuak leh ngei dawn a ni (He thuziak chhuah a nih meuh chuan hruaitu thar hmel kan hmu tawh mai thei.) Ka hruaitute zingah mahni inphat ngam silova midangte tana malsawmna thlen tum phet kan nei ang tih a hlauhawm hle a ni.

Ka (kan !) ngaihdan mawlte-ah chuan, Y.M.A hruaitu atana qualification chu thil sang a ni lo. 1) Mizo a ni tur a ni. 2) Chhiat tawk an awmin a phusa ber leh midangte tih tur hrelo tih tur a kawhhmuh tur a ni - Thingpui a sem ang a, No a sil ang, thutthleng a pukhawm ang a, P.A system a vuah ang a, zualko a kal ang a, a tlaivar ang a, thlan a lai ngei bawk ang. 3) Tanpui ngai dang an awmin a tanpui ang a, 4) Y.M.A-a a chanvo chelh avanga a mimal leh an chhungkuain hlawkna an tel dawn anih phawt chuan a hnawl ngei ngei tur a ni. A hnawl ngam lo a nih chuan, a hnawl ngamloh ni la la atangin a bang nghal hmaks tur a ni. Chu chu thil harsa a ni lo ?1? Chutiang thil chu harsa a tih phawt chuan hruaitu ni tlak a ni lo.

Y.M.A hruaitu nih vanga engemawni nikhua a Mouthpiece vuan nghal chawt mi hi ka (kan!) duh lova, a tulnain a urthluk ngang avang erawh chuan a vuan chawt hreh tur a ni lo.

Ka daihriatna atanga ka thilhmuh chiang tak mai pahnih, Champhai Gen. Conference (1999) leh Kawnpui Conference (2001)-a Hruaitu thar kan thlang boruak kha a ni. Khatah khan Hruaitu atana duh deuh mai kan nei ve a. A tling lo chiang em em bawk. Amah chu Branch Y.M.A lama kan naupan tet lai atanga kan hmelhhriat tawh a ni a, Branch lamah kum 20 thuartham min talpui tawh a, Central Y.M.A lamah nise, kum 10 dawn a tal ve tawh bawk a, amah ang mihring kha Central Y.M.A hian a mamawh ni ve tlat khan kan hria a, theih tawpin kan tang a; mahse a tling zo lo. A chhan chu hote mawle, midang hnenah a chanchin reng kan lo sawi ngam lova, chu mai a la ni lo, amah khan zahthlak a ti a, midang hnena han zawrh nih kha zuk duh tlat lova!

Champhai Conference-a kan hruaitu inthlang boruak kha R.O ber, Pu B. Daniela khan kaihruai thiam lo phei se’ng chuan a hahthlak ngawt chuan ka ring. Inthlan zawh zana Aizawl lam pana haw te kha kan awm a, zahthlak haih haih tak a ni. Chu ai maha zahthlak ka tih zawk chu a tlinga pakhat hmel kan hmuh, nuam ti lutuk kha a ni! Y.M.A hruaitu thlan thar hmel hlim tak pu ka vawikhat hmuhna a ni.

Kawnpui Conference-ah phei kha chuan kha ai khan a lo rapthlak tawh zawk a. Mimir lamin engmah kan hriat lem loh lai khan, kan thlen inah chuan Chini 20kg. hi mi pakhat hian a rawn dah a, kan thleninte 407 truck khan inthlan dawn zing khan kan Group hruaitu pahnih te khan hla vaklo a mi, ‘Palai’ turin zuk phur chho va! Mak thei ngei! Tlaiah a lawm nan “Ui ngat” zuk talh a! Kan Y.M.A Hruaitu inthlan dan thin kan hriat dan nen khan inperhsan heehaw tak a ni.

Ka (kan !) ngaihdan hi a mawl khawp a, Y.M.A chu a zawhawm ang a (a hlauhawm ngai lovang), a thianghlim ang a, engtiklai pawhin midang tanpui a inhuam reng tur a ni. Chung thil hote vawng nung reng peih mi chu Hruaitu a ni ang. Kei (keini !) chuan ram tana tha lo tur chu a veng theitu kan hrilh ang a, a titu tur dik takin an ti ang. Sorkar kut ke pawimawh tak kan nilovang a, sorkarin tul a tih a, min hmang duh anih chuan ngaihtuahna fim tak hmangin, kan thiltum nena inhmehna chin atanga thuai chhumin kan puih thin ang. Mahni kutzal atanga thuneihna lekkawh hi khua leh tui tha nihphung tur pawh niin alang lo.

Engpawh nise, hun kal tawh, siamthat theih tawh lo hi sawi sawi tlak pawh a ni tawh lo. Hun lo kal tur atan hian hian, ngaihtuahna kan hman a hun ta ! ‘Tunhma ang khan Y.M.A te hi i kal ang u’ ka (kan !) ti reng reng lova. Mahse, Y.M.A thiltum leh dinchhan kan thlak tawh a nih si loh chuan, kan inenlet a hun ta tak zet mai. Section hruaitu atanga bul tanin, Branch Y.M.A, Joint Y.M.A, Group Y.M.A leh Central Y.M.A thleng hian, thenkhat hi chuan kan nihna hi kan hai deuh ta niin a lang. Hawh teh u, hmuh awla a la awm lai ngei hian i inhmuchhuak leh hlawm teh ang u.  Rorelna ni a liam hma ngei hian!


-          K.T Pakhuangte
Life Member.

PAKHUANGTE: MALSAWMNA DAWNGTUTE

PAKHUANGTE: MALSAWMNA DAWNGTUTE

November 21, 2010

PU TAWNA FILAWSAWFI

Amah chu han en reng reng pawhin zan tam riak a pai lo tih hriat takin a dawldang hle a. A biangki atang mai pawhin pa harhvang tak a ni tih a hriat nghal mai a ni. A ke han chheh dan atang chuan, Town Bus-a a chuan changte pawhin a thutna hnung ber atanga chhiara tlar hnihna emaw, tlar khatnaah emaw a thut duh hmel tlat. Engvang maw? Ka hre bik chiah lo na’nga; ti tia an sawi ka hriat dan chuan chuta a thut chuan vanneihna tawng vat dawnin a inhre tlats. Ama ngaihtuahnaah chuan Bus a a chuan hian, a hmasa lama awm chu insut palh thutin a na duh a ti ang a. Chumi tih lovah chuan, finna a chhar leh a.


A han hawi a, a mit tle kar mai chu chawngkawr mit fim tak ang ani a, Sakei  mit leh Muvanlai mit tluka hmu chiang thei ani. Ni e, chungei chu hmangin,” a thatna dang leh chu…


Hmeichhe ho ken angai ve lo….”

Ani hmuh dan chuan,Bus hnung lam hi hmeichhia hian an pan duh lova,A pan duh awm chhun ch hmeichhe kawlhrawng,inti Kawlezi kal chin an ni tlat.

“……Nang kha, ding teh….:”

Pistol kauru tur niawm takin a zaket ipte a zen a,engmah a ak lo tih han en mai chuan a hriat a har a.Chutiang hun, hun khirh leh beidawnthlaka awm dan chu hmanah an zirtirtupa in a hrilh tawh tih a hrechhuaka zawk a,chupa chuan,”Ka mangan beidawn lai tak hian chu kan mangan beidawnna kan tawh mek a chu mi dangte tawh ni zawk tur a ngaih a,thiante beidawnna hlih kian saktu ni tur anga in duana hmachhawn atha,” tiin alo zirtir tawh thin a, ala hre reng.A theihnghilh ngai tawh lovang. Enga timaw..? Tun ang hunah hian chutiang hriatna chu mihringte thluak ah hian alo in zam tlat tawh alawm…A ban a phar chhova, a kut a hum ruh a. hetilai tak hian chuan, Ramlawi, a pa tiltawlh, thinrimna tur hmu a in hrosa ang hi tehkhin chi ani ang.

“…Enge I duh...?

Ni e, a duh hre lovin a lo nghak ngawt thei lovang.

“Kha kha chu Guiter khatin ka rulh tawh che kha..”

a tidik leh ta. Pu Tawna zawng, ka fak lo thei lo. Fakna thu te hi vana kan rochun tur pawh nise leiah pawh hian ui tung loh tur. Fak lawm an tam.

A chhang dik ka tihna em em chu, hmana a ni nena kan len tumin, tlaiah, tuna a lei batna pa nia rawn inchhal te inah hian Perhkhuang khatin Buhfai a pai chhuak tih ka hre reng a. Chu chu amah, a leibatna pa leh keimah chauhvin kan hria. Trinity, Pa pakhatah mi pathum kan nih ber chu…

A dik a ni tih ka hriatpui tih tihlan nan kan bu deuh zauhva. Amah pawhin ka tanpui avanga lawm a ni tih hriat tak mai hian a kiai sak a, a kut zungpui vanlam hawiin a tipir chhova. Chu chu a lawmthu sawina mai thil phei zawng a ni tih ka hre daih tawh.

Kan lut dun a, a dik chiah chuan, Town Bus-a han chuan hi chuan, a kal chhuah tanna atanga chuan hi a him ber. Duh duh a hauh theih tlat. A ngai te bawkin a pan, a en hmasa thuak thuak a, a thutna  tur tuamna chu a bal a ni tih a hria a, a thu chak vak lo. Mahse, a thu ta thova. A rawn hawi let, a thangkam a fuh a ring tlat a ni. Nizan khan, “Tunge awk tha zawk zawk ti ang..” a ti sa tawh reng a.

“Pu-a I tar tawh kha..?” ka han tih chuan, rum takin mi han melh phawt a. Chumi hnu chuan, “Bawng tar pawhin Luang no tho a ni a duh ni..” mi han tih san daih a. Rie kan la tlan lo, din hnihna kan thlen chuan, Nula hmeltha tak, a bawp chu khamrang pangper Saisu ang mit mai, hnar ngul sang lam, zum ver mai, hmai tlang hriam lam deuh hi alo lut ta ngei a. Inti tunlai takin Jeans kekawr a rawn hak avang leh, lehkhabu tlem a ken avang chuan a rawn phei ngei ngei dawn tih kan lo man nghal a. Pu Tawna takin a man chiang zawk ka ring. Amah hi a tlangval lai pawhin LALAWMA tia an koh ngat kha a ni a, ama mit hmuhah chuan ui leh Nula chu thlun hnaih ngam chi a ni lo. La par a lawr thiam loh teh reng nen, Nula par erawh lawr tur a hre awm fu mai. Ngawi teh u, ka han ti ve ngawt na’ng a, tumah phei chu a la pehzut ka hre lova. Mahse, thiam loh ngawt tur a ni lo. ‘tunlai dan alawm’.

Le, kan thangkamah a awk thelh veve. A chhan chu mawi… Kan rawp lutuk a ni ber. Ka pha lo. Zawhte virin tap chhak a sarep hrang khat a hmuh len riau ang hian ka lo thlir a. Kan rilru a lo insual dun a, A…. a mak lutuk, Ui kan ni ber lawm ni…’Mihringte hi rannung aia changkang hret chauh kan ni’ chu chu Pu Tawna Filawsawfi pakhat chu a nita reng reng.

Thil reng reng a tih dawnin a sir kiltin kiltang a melh khawm thin a. A thlifim a, a tak a chhakchhuak leh nge nge thin. Chu chu a uaithla lam a lo nih tawh hnua pawlitiks khelmuala,’ram leh hnam tan’ tia a auchhuahpui dum dum lai pawh khan a hriat tawh kha…

Chutih lai chuan, a thusawi ngaithlatute chu thingtum awm khawm hmuhin a hmu a. Mi riltam tak tak an ni tih a hria a, an thluakah chuan bur ruaka ‘thil’ hnawhkhah ngai a awm tih a hria a. Thudik nia a hriattlemte behchhan chuan thu diklo ngialngan tak tak pawh a pawtfan a, a belh a. Thu tha tak tak a sawi ta thin a ni.

Chutiang hunah chuan a mit tle kar mai chu a khap sak a, a tawngka chuan rinawm derna a phuhchhuak a. Vote zawng a ni bawk a, tak neilo thiltum tha pui puiin mi a awimu a, kan harh leh meuh chuan, “a tlai zo ta..” kan ti leh mai thin. Em em a, ka lo ti deuh thin a. Ani chuan, “Ningawt mai. Dawt chiang lutuka mipui ka’n inhampuar khum hi chuan kei pawhin kan ti lutuk awm mang tak e aw…te ka ti thin a sin” min lo tih sak tawh a. A dik ka ring.

Amah nen hian kan inzuina ala rei vak lova. Ka hmuh tirh pawhin pa eihmu a ni ang tih chu ka hresa mai a. A eiruk chu a dulah a lantir ve lova, an nu chawhmeh siam thiamzia erawh chu hrilh leh chuan kher pawh ngai lovin nichina a Bus chuannaah khan a hriat tawh mai chuan ka ring.

Zu hi sualah a ngai ve lova, zu ruih erawh hi chu sual nasa takah a ngai thung. Ani ngaihdan tak phei chu ka tawmpui thei chiah lova; chu chu, “Zu in thiam lo kan awm lo” a tih hi a ni. A dik thawkhat chuan ka ring tho. Tunge tuisik lemhar ti ngai a….??
           
A khabe a phir a, chu chu a ‘Zawlaidi’ ka tih sak thin. Mi han en a, a nghawng vun chuar tup chung chuan, “Saw..” a ti ngawt a. Ka’n en ve nak chuan, Pu Sanga zuk ni reng tak a… Pu Sanga han sawi chhuah takah chuan, ani chanchin ngawt pawh hi Thlam empuia lenglo thu a awm ang chu. Pa khabe sep thiam tak a ni.

Pu Tawna zawng, pa mak tak a nia, a tlangval laia a insual hrat thin lai chuan, a khingpui pa chu a pet mai ngai lo. A ke a chhep sawi a, a inher hret a. chutah, futbawl pet vir tum niawm tak hian a khing pui pa khabe zawnah a khik tan ang. Chu chu a tih dan kumkhua a ni.

Mi reng reng, amah aia felah a hmu a, chu chuan mahni inrintawkna a hlauh tir dawn ni ngeia ka hriat avangin vawi duailo ka khak tawh alawm. A pawisa chuang lo. Chutianga ka khak hun a lo thlen pawhin, a mit fim ralh mai chuan mi han thlek a, a lu a her a, tlemin a chal sam a lo uaithla deuh chhap a. “ Mi rinawm ni tura kan dah chuan, kha mi kan dah rinawm ngam  a kha rinawm ngailo pawh nise a rinawm zui zel duh viau a nia” a ti leh mai ang. Ka hnial fithla thei der silo.
 -------------------


MALSAWMNA DAWNGTUTE

Amah chu sorkar hnathawk a ni a. Lal tak J.E lai a ni. Department pakhatah a awm a. Amah chuah chu an chhungkaw innghahna awmchhun a ni a. Midangin sum lakluhna dang an nei lo. Tunhnai kum reilote atang khan Site-ah a awm a, an mawm ta a. Concrete building tha tawk a sa a. A kawmthlang te tana Thlasik ni chhuak mawi tak mai pawh chu a In chuan a hliah ta a. A thenawmte chuan an zah a, an inah pawh an chuangkai ngam ta lo. Khawtlangah a challang a, Kohhran-ah pawh a inthlahrung tawh hek lo. A hausa tawlh tawlh mai bawk a.

A pathian chuan mal a sawm a, mi zah a kai hle si a….

Amah chu V.C member atan thlantlin a ni leh ta a. Opposition an nih laia a Lawmman lak zah tho Ruling an nih hnuah a la a. Thla khatah Rs. 250/- tho!. Tunah chuan a ngaihna a lo hre ta deuh va, contract cheng 25000/- man a thawk a; tichuan tunhmaa In sak a lo tum ngar ngar, a tih hleihtheih loh kha a ngaihna a hre ta a, tunah zet chuan Semi-concrete in in tha tak, cheng nuai 5 man dawn mai a lo sa thei ta a. Ni za inhlawhna hmang tangkai pawl tak mai chu a ni!

A pathian chuan mal a sawm a, mi zah a kai hle si a….

Officer tenau te mai a ni a. Thla khatah cheng 25000/- lai a hlawh a. A fate phaiah dahin, thlatin cheng 15000/- a thawn a, awmpui an nei thei a, kartin a nupui Beauty Parlour-ah a in report ziah a. A hlawh zat ang hlawh officer dang chuan kar khatah Sa vawikhat an ei theih laiin an Uipa ei tur ringawt pawh Inrinni apiangin Rs. 500/- te zuk lei thei bik a! Chu mai a la ni nang, Motor chhuak thar apiang a lei thei a, Concrete building nise, chhung 3 aia sang ringawt pawh 3 zuk nei a! Leilet leh Sangha dil a la nei nual bawk.

A pathian chuan mal a sawm a, mi zah a kai hle si a….

Opposition nih a peih lo. Eng party pawh sorkar se, Ruling a ni ngar ngar thin. Motor a nei a, in tha tak a nei bawk. Tichuan, contract a hmu leh ta a. A thawk peih lova, thawh chhung aiin a dang zawn leh chhung a reilo zawk niin a ngai a. Tichuan 20% lai hlepin a hralh ta daih a, chutatang ringawt pawh chuan cheng nuai 5 lawih chu a ei pha tho a ni. Nupui te thlimin nula thenkhat Mobile a ‘top up’ sak a, a hnuah a neitu nu a ‘top up’ leh a.

            A pathian chuan mal a sawm a, mi zah a kai hle si a….

An pathian hi chu a tha ngawt mai. Heng mite hi hun reiloteah a la hmet hlum dawn tho si a.

Hortoki kawng chu that ngaihna a awm hlawl lo a lo nih hi..!

-       K.T Pakhuangte
21112010 1004

-------------------------