Search This Blog

April 29, 2011

NI ZA INHLAWHNA CHUNGCHANGA ZAWHNA LEH CHHANNA


Zawhna 1 : Mahatma Gandhi National Rural Employment Guarantee Act (MGNREGA) thiltum tak enge ni ?
Chhanna : Mahatma Gandhi NREGA chuan thingtlanga cheng chhungtin hnenah sorkar kumkhat chhunga ni za tal zir thiamna bik ngai lova Dan hmanga hnathawh tur pek hi a tum a ni.

Zawhna 2 : He Dan hnuaiah hian tuten nge inhlawhna dil thei ?
Chhanna : Puitling kum 18 tling chin, a khuaa cheng ngei, hnathawh duh ngei leh Job Card-a chuang ngei a ni tur a ni a.
    Inhlawh diltu an tam a, a thawh tur hna lamin a daih loh chuan inchhawk then theih a ni a; amaherawhchu, hmun thuma thena hmun khat tal chu hmeichhia an ni tur a ni.

Zawhna 3 : Enge ni Job Card chu ?
Chhanna : Job Card chu Dan-in inhlawh theih nana chanvo a pekna lehkha a ni a. He lehkha hmang hian eng hunah pawh inhlawhna a dil theih a ni. Job Card hi dil atanga ni 15 chhung ngeia pek tur a ni a, kum 5 chhung a nung a ni.
    Job Card-ah chuan chhungkua a inhlawh thei hming te, thlalak te a chuang a, hetah hian inhlawh ni zat leh hlawh zat chiang taka ziahna tur a awm bawk. Job card leh Thlalak nan hian engmah Pawisa chawi a ngai lo.

Zawhna 4 : Engtin nge Job Card kan neih theih ang ?
Chhanna : India khua leh tui tupawhin ziakin emaw tawngka-in emaw a Job Card hi a dil theih.

Zawhna 5 : Dilna chu tuten nge lo dawng ang ?
Chhanna : Mahni awmna Village Council hruaitute emaw B.D.O office-ah emaw Dilna hi thehluh tur a ni. Ni 15 chhung ngeiin Job Card nei thei tur annih chuan pek chhuah tur a ni.

Zawhna 6 : V.C te tih tur enge ni ?

Chhanna : Job Card diltu te chu endik vat tur a ni a, khawchhunga awm ngei, in leh lo nei ngei annih a, E. Roll-a chuang ngei anih chuan Programme Officer-ah a rang thei ang berin hriattir tur a ni a, ani nen inbe rawnin ni 15 chhung ngeiin Job Card pek chhuah tur a ni.

Zawhna 7 : Job Card ka neih tawh chuan inhlawhna tur ka nei thei nghal tihna a ni em ?
Chhanna : Ni lo. Job Card I neih hnuah hian inhlawhna I dil loh chuan I inhlawh thei chuang lo. Dil tho a ngai.

Zawhna 8 : Engtin nge kan inhlawh theih ang ?
Chhanna : Job Card I neih tawh chuan Inhlawh dilna V.C hnenah emaw Programme Officer hnenah emaw I dil thei a. Anni chuan ni 14 chhung I thawh tur an lo kawhhmuh tur che a ni.

Zawhna 9 : Ka dilna chu V.C/P.O ten an hmu ngei tih engtin nge ka hriat theih ang ?
Chhanna : Dilna I submit reng rengin V.C/P.O te hian ‘Receipt’ an lo pe tur che a ni a, hei hi kawl tha tlat ang che. He lehkha I neih atanga ni 15 chhung ngeiin I inhlawh tur a ni.

Zawhna 10 : Ni engzat chiah nge ka inhlawh theih ?

Chhanna : Tum khatah ni 14 aia tlem lo I inhlawh thei a; mahse, ni zawnin ni 6 bak thawh awih a ni lo. Chawlhkar hnih chhungin ni khat tal chu I chawl ngei tur a ni. Kumkhat chhungin ni 100 I inhlawh tling ngei tur a ni a, ni 100 aia tam thawh tir hi sorkarin a ba lo.

Zawhna 11 : Engin nge ka inhlawh thei a ni tih ka hriat ang ?
Chhanna : V.C/P.O te hnen atangin I inhlawh theih thu leh I thawhna hmun tur hriattir I ni ang. I thawh tan ni tur te, I hlawh zat tur te pawh tarlan tur a ni a. Hriattirna I dawn copy chu V.C House bang/Hall bangah emaw a intar bawk tur a ni.

Zawhna 12 : Ni 15 chhungin inhlawhna min pe ta si lo se engtin nge ka tih ang ?
Chhanna : A chhan V.C/P.O hnenah I zawt fiah ang a, ni 15 ral chiah atanga chhiar tanin nitin hnathawh tur pek loh avanga zangnadawmna (unemployment allowance) I dawng thei.

Zawhna 13 :  Hnathawh tur pek loh avanga zangnadawmna (Unemployment allowance) kha engzat chiah nge ni kha ?
Chhanna : Nitin I hlawh tur zat atanga hmun lia thena hmun khat (1/4 = Rs. 27.50) I dawng thei. Ni 30 chhung a ni ang a, chutah pawh chuan inhlawhna an lo pek loh fo che chuan ni 30 hnuah chuan I hlawh tur chanve (Rs. 55) nitin I dawng thei. MGNREGS hi ‘Demand Driven Programme’ a ni tih hria la, engkim mai hi a dila dil zel ngai thil a ni.

Zawhna 14 : Anih leh, hnathawh tur pek loh avanga zangnadawmna(unemployment allowance) pek loh theih dan a awm em ?
Chhanna : Awm teh reng mai. Hnathawh tur I dil lohva, Receipt I nei lova, hnathawh tur an pek che I thawh duh lova, hnathawh tur pek loh avanga zangnadawmna (Unemployment allowance) I dil bawk loh chuan pek kher che hi sorkarin a ba lo.

Zawhna 15 : Khawi hmuna thawh tur nge ?
Chhanna : V.C/P.O ten I thawhna hmun tur chu an kawhhmuh tur che a ni a. Khua atanga 5 Km huamchhung anih loh chuan I hlawh turah zaah cheng 10 belh sak tur I ni.

Zawhna 16 : Hnathawhna hmunah chuan engte nge awm tur ?
Chhanna : Tui thianghlim in tur, Naupang leh chawlh changa thut hahdamna tur daihlim, inhliam palh thuta enkawlna tur hmanrua te a awm ngei tur a ni a. Tin, naupang kum 6 hnuailam hruai lo thei lo nu a awm chuan hruai phalsak a ni a, naupang 5 an awm tlin chuan nu 1 in a awm ang.

Zawhna 17 : Eng hna te nge thawh theih tur ni reng reng a ?
Chhanna : MGNREG Act, schedule – I para 1-ah hian hnathawh phal chin a tarlang a. Hengte hi a tlangpui thuin thingtlang mite ei leh bar zawnna kawng tiphuisui thei tur hna te a niin, a scheme ina a tum pawimawh tak mai pawh a ni. A ngaih pawimawh dan indawt chu hengte hi a ni :
i)      Tui humhalh leh enkawlna lam hawi
ii)     Khawkheng dan (ram ngaw siam leh thing phun)
iii)     Tui kawng te leh lian lutuk lo siam
iv)     Mahni Lo/huan-a tui lak, thlai/thei chin, leilet siam, pangang khawi, sangha khawi te hi SC/ST emaw BPL emaw IAY beneficiaries emaw Lo neitu tenau leh Laihawl tia Agriculture Debt Waiver and Debt Relief Scheme, 2008 ina a sawi chin te ramah chuan thawh theih a ni. (Mizo te chu mahni huana lo nghet nei tura thawh min phalsak)
v)     Tuikhur hiah leh a hlui chei that.
vi)     Leilet siam.
vii)     Tui lian danna siam leh tui lianin ram a tihchhiat zel loh nana a kawng sial sak.
viii)     Fur lai pawha tha taka inkalpawh theihna tur khaw kar kawng siam/sial.
ix)     Mipui te awmkhawmna leh thil inhrilhrhiatna tur in (Bharat Nirman Rajiv Gandhi Sewa Kendra)
x)     State sorkar rawn chunga Central sorkarin hnathawh theih a tih apiang.

Zawhna 19 : Hmanrua (Materials) a ngai teuh awm sia a, engtia tih tur nge ?
Chhanna : Hnathawh tur reng reng chu Labour leh Material inthlauh dan chu 60:40 a ni a. Engtikawng zawng mahin Inhlawhfa ho chhawrna senso aiin a bungraw leina a tam tur a ni lo.

Zawhna 20 : Contractor leh Khawl hman hi phal a ni em ?
Chhanna : Ni lo. Engtikawng zawng mahin Contractor rawih te, Khawl hman te hi phal loh a ni a. Mipui inhlawh tir hi he scheme hian a tum a ni. Mi hausa hnena pawisa pek belh a tum lo.

Zawhna 21 : Engtin nge hnathawh tur kan ruahman ang ?
Chhanna : Hetiang hian tih tur a ni :
(a) V.C te chuan Vantlang mipui Rorel Inkhawm (Gram Sabha) ko sela, October thlaah kumthar lama hnathawh tura an duh leh rawt te chu mipui hnenah an pharh ang a, mipuiin an pawmpui hnuah ngaih pawimawh hmasak chu dah hmasak ber tur a ni. Hna awm zawng zawng zahve (50%) chu V.C te kut liau liau a ni tur a ni.
(b) Mipuiin hnathawh tur an thlan chu ‘Village Development Plan’ tih a ni ang a, chu chu V.C ten Programme Officer hnenah an thehlut ang.
(c) V.C te tih baka mi, tih belh tul a awm chuan Programme Officer-in a lo belh ang a, a Block chhunga ‘Plan’ zawng zawng chu chilh khawmin District Programme Coordinator hnenah ni 30 chhungin a thehlut leh ang.
(d) DPC chuan a District chhunga belh ngai tih a neih chuan a lo belh ve thei ang a. Chutianga tih zawh anih hnuah Ministry Website-ah MIS Online-in ‘Labour Budget’ chu a chhulut ang. ‘Labour budget’ atang hian State sorkar leh Ministry lamin Sum inpek zah tur an sawiho ang.
(e) Permissible Works chhunga mi anih phawt chuan V.C te ‘Plan’ thehluh hi hnawl/paih sak theih a ni lo.

Zawhna 22 : Nikhata hlawh zat tur kha eng zat nge ni kha ?
Chhanna : Ni khatah Ministry of Rural Development in a bituk ang zat an hlawh ang a. Tuna ni khata hlawh zat tur bithliah mek chu cheng 110/- a ni. Hnathawh zawh atanga Ni 14 chhung ngeiin Dak emaw Bank emaw kaltlanga hlawh lak tur a ni.

Zawhna 23 : Engtin nge hlawh zat tur kan chhutchhuah theih ang ?
Chhanna : Inhlawhfa chu a hnathawh hunchhung leh a thawh chhuah chhut sak tur a ni a. Ni khatah Darkar 9 tal a thawk tur a ni a, chutah chuan darkar 1 chawlh a tel a ni. A chhutchhuah dan tur chu ‘Standard Schedule of Rate’ ang a ni ang. Miin darkar 9 thawk duh lo ta se, a hlawh tur chu darkar bi anga pek theih a ni a. Tuna hlawhfa rate kan hmanlai ang chuan darkar 1-ah Rs. 13.75p zel a hlawh thei tihna a ni.

Zawhna 24 : Vilzuihna engtia thawh nge ?
Chhanna : Ministry level-ah Website www.nrega.nic.in siam a ni a. Job Card nei chhungtin te chu hetah hian an inhlawh dan kimchang takin a hmuh theih a. Chu mai bakah State, District leh Block level-a sum leh pai inpek dan leh kalhmang pawh a lang thei a ni.Hna reng reng chu State sorkar hotuten zaa 2 tal an endik tur a ni a, District level-ah chuan zaa 10 leh Block level-ah zaah 100 an endik tur a ni.
    Vantlang Rorel Inkhawm (Gram Sabha) chuan Hnathawh apiang endiktu tur Vigilance and Monitoring Committee an thlang ang. VMC hi khawtinah an awm tur a ni a, mi 9 thlan chhuah tur a ni a, a khawchhunga cheng ngei thlan chhuah tur a ni.
    V.C te chuan an khawchhunga he scheme hnuaia hnathawk an awm chuan an enpui tur a ni a, M.R an ziak dik em tih leh hlawh an pe dik em tih an enpui tur a ni.

Zawhna 27 : Langtlang leh dik taka thil kalpui anih theihna tura hmalakna dang a awm em ?
Chhanna : District tinah lungawi lohna neite thu leh hla ngaihthlak saka, cheng feltu tur (Ombudsman) ruat an ni a. Anni hi tu tihdikloh pawh hrilh ngam/hau ngam tura ngaih an ni.
    Ministry chuan khawtinah Vantlang inkhawmin thil dik takin kalpui a ni em tih an enho tlanna tur (Social Audit) neih ngei anih theihna turin theih tawp a chhuah a, State sorkar chu hetianga ti tur hian a nawr reng bawk. Dan ang taka Social Audit neih anih theihna turin a Dan pawh siam that hial a ni.
    Ram pum hman tlan theih turin Ministry chuan a hmangtuten man chawi lova an hman theihna atan Helpline No. 1800110707 a dah a. Hetah hian harsatna, buaina leh hriattir duh I neih chuan engtiklai pawhin a biak pawh theih reng a ni. Mizoram sorkar pawhin Helpline No. 18003453890 a nei a, SIRD, Mizoram pawhin Helpline No. 18003453895 a nei bawk. Hengah te hian MGNREGS hmalakna a zawh chian theih. Chhawr tangkai ang che.

7 comments:

  1. Ziak tha khop mai. MGNREGS a ka hriat thiam loh chu implement tirh anih khan JCB rawih kha a poi serious viau a, tunah chuan JCB chu 'a part and percel' of the MGNREGS a ni toh.

    burgerstud2005

    ReplyDelete
  2. Village Level Monitoring lamte pawh han ziah belh leh la maw le.. I ziak tha thei khawp mai. Chanchinbu lamah chhuahtir teh a..Hotupa?

    ReplyDelete
  3. va bengvar thlak em.. hmang dik phei ilang chuan!

    ReplyDelete
  4. Kum khatah hian job card eng zat nge pek belh theih000

    ReplyDelete
  5. Chhiar amanhla in,a bengvar thlak e

    ReplyDelete
  6. A bengvar thlak hle mai,chhiar aman hla e

    ReplyDelete

Thank you for your precious comment