Search This Blog

July 21, 2013

VILLAGE EMPLOYMENT COUNCIL


A tum : Sorkar laipui chuan India rama thingtlang miretheih te khaichhuahna atan chhungkaw tin hnenah an dam khawchhuahna tura pawimawh ei leh in an hmuh ve theihna turin an duh phawt chuan sorkar kumkhat chhungin Ni Za tal thiam thil zir belh ngai chuang lova inhlawhna siam sak a tum a. Lo neih lama thar chhuah tipung tur leh Pathian thilsiam khuarel thil tichereu lo leh siamtha leh tura hmalak kawnga Mirethei te tana inhlawhna siam sak hi a tum bulpui ber chu a ni. He ruahmanna hi mirethei te chanvo (Right) anih zia leh tumahin an namnul sak theih lohna turin India rama Rorelna sang ber, Parliament chuan August 23, 2005 khan “Dan” ni turin a lo pass ta a, he Dan hi Mahatma Gandhi National Rural Employment Guarantee Act, 2005 tih a ni.

Mizoram sorkar chuan Mahatma Gandhi National Rural Employment Guarantee Act, 2005 tihhlawhtlin kawngah 2009 khan ‘Mizoram Rural Employment Guarantee Schemes, 2009’ a duang a. Chuta tarlan anih dan ang chuan khawtinah Village Employment Council (VEC) awm turin leh Block level-ah Block Employment Council (BEC) leh District level-ah District Employment Council (DEC) awm turin a Scheme Para 7-ah hian tarlan a ni.

Mizoram-ah hian Part – 9 of the Constitution of India (Panchayati Raj) kalpui a ni rih lova, 6th Schedule anga enkawl kan la ni. 6th Schedule hnuaia Village Council hi din a nihphungah ram hmasawnna hna thawk tura duan a ni lova, Dan hmanga tualchhung roreltu (Police administration ?) tur an ni. Mipui hmasawnna hna (Welfare programme/scheme) siam a, enkawl a, tihlawhtling tura duan an ni lo. Amaherawh chu, tunlai khawvel thang zelah, hengte pawh hi khawih tel tir an lo ni ta a. Khawtina mipui thlan roreltu (Village Council) kan neih te hi an nghet mawh em em mai a. Kan Dan hman mekah hian sorkarin a nawm a maka awlsam tea thiah theih an nihna lai a awm a. A bik takin, Autonomous District Councils kan neih ho hnuaia Village Councils te phei chuan pawngsual an tawk zing malh malh hle a ni. Thingtlang hmasawnna tura ruahmanna eng engemaw ten a sukuk phah fo thin.

Chutiang thil a thlen fo avang chuan, sorkar chuan khawtinah Mahatma Gandhi NREGS tluang taka kalpui anih theihna turin Village Employment Council (VEC) hi din tulin a hre ta a. VEC hnuaiah hi chuan Ni Za inhlawhna pawh tluang taka kalpui theih anih a beisei awm a ni. Tin, VC hi in awm zat atanga member awm thei Village Council (Election) Rule ina a tih anga thlan an ni a. VEC ah hi chuan member 4 velin an pun belh dawn a, transparency leh accountability a awm thei dawn a ni. VEC din anih atangin, Village Council ten an lo khawih mai thin kha a tawp tawh a. VEC hi Ni Za inhlawhna bik chauh khawih tura duan a niin, Village Administration-ah an inrawlh tura ngaih a ni lo. Chutiang chiah chuan, Village Council hi Ni Za inhlawhna kawngah thuk taka inrawlh tura ngaih a ni lem lova, an lo tih ve tur chu khawchung inenkawlna kawngah, tha zawka thurawn pek leh a kawng lo sahkuak sak deuh chauh hi a ni. Village Council hi Implementing Agency a ni lo.

Anihna takah chuan, Mahatma Gandhi NREGS hian V/C a hre lova, VEC erawh chu a hria ti ila kan tisual awm love. VEC chu Mahatma Gandhi NREGS khawih tur liau liauva Mizoram sorkar hnuaiah Rural Development Department-in a din a ni a. V/C te erawh hi chu Mizoram sorkar hnuaia Local Administration Department ten Dan hrang hmanga an din a ni. V/C te thiltih diklo hi Rural Development Department hian a hrem thei lova, a hrem theitu chu Local Administration Department a ni a. Chutiang bawkin, VEC te hrem theitu chu Local Administration Department nilovin, Rural Development Department chauh an ni.  VEC leh V/C hi a hrang a ni tih hriat tur a ni. Kaih kawp theih a ni lo. Amaherawh chu, V.C.P leh Secretary te hi Vantlang rorel inkhawm (Gram Sabha) a thlan ngai tawh kher lova VEC Chairman leh Secretary an nih nghalsa bakah V/C member dang te pawh VEC Executive member nisa anih avangin chuti lutuk chuan an hrang thei lo. VC member kha midangin an belh mai dawn chauh a ni.

Thlang theitu : Village Employment Council hi thil la awm ngai lo a niin, a thar hlaka din ngai thil a ni a. Chuvang, mipuiin kumtin thlan chhuah thin tur a ni.(Para 7.A(8) of the Schemes). VEC hi chhungkaw hotu ber leh a dawttu an ni mai a. VEC chuan hruaitu (Executive member) a neih a ngai a, chung te chu kumtin mipuiin a thlan a an thlan chhuah a ngai a ni.

A thlang theitu chu, chumi khuaa cheng nghet (V.C Roll a chuang ti deuh kher teh ang !) Chhungkaw tin atanga chhungkaw hotu ber mipa leh hmeichhia chauhvin inthlannaah hian Vote an nei thei ang (Para 7.A(2) of the Schemes). Mi zawng zawngin Vote an nei thei lo tih hriat tur.

Thlan theih te : VEC Hruaitu thlan danah hian tute hi nge thlan theih tih a tichiang lova; mahse, Para 7.A(3) ah hian ‘Gram Sabha’ thuneihna ang tih anih avangin, State danga Gram Sabha nihphungah, khawchhunga cheng nghet, kum 18 tling chin chu Gram Sabha member an nih fo thin avangin thlan theih an nih hmel. Para 7.A(5) of the Schemes-ah hian Village Council President dinglai chu Chairman ni nghal tur leh V/C Secretary chu Secretary ni nghal turin leh V/C Member dang pawh thlan lova member ni nghal sa tura a tih avangin VEC member an ni nghal a. An ni bakah hian Hruaitu tur dang mi 4 (pa li) thlan chhuah tur an ni a, an zinga pakhat tal chu hmeichhia an ni tur a ni.

Chu khuaa cheng ngei, kum 18 tling chin, V/C members ni sa tih loh chu thlan chhuah theih vek an ni a. V/C member te hi Office Bearer-ah thlan theih loh anih thu a tarlang tawh lo.

Inthlan hun : Mizoram Rural Employment Guarantee (Amendment) Scheme, 2010 Para 7.A(8)-ah VEC term hi kumkhat anih thu leh kum chhiarna atan Financial year hman tur anih thu tarlan a ni a. Hemi awmzia chu kumtin March - April thlaah inthlanna neih tur niin a lang.

Inthlan dan : Inthlan dan tur chipchiar taka tarlanna a awm hran lova. Amaherawh chu tih dan phung awmsa kan nei a. Chu chu hetiang hi a ni.
  1. Programme Officer/District Programme Coordinator atangin inthlanna buatsaih tur anih thu hriattir lawk thin tur a ni a.
  2. Village Council dinglai emaw, Village Employment Council dinglai emaw ten inthlanna hi tur hmun leh hma vel an lo buaipui ang a, mipui an lo ko khawm ang.
  3. P.O in emaw a aiawha a mi tirhin emaw inthlanna hi a buatsaih ang a.
  4. Inthlang tura kal, chhungkhat hotu ber 2 chuahvin Vote an nei thei tur a ni a.
  5. Voice Vote emaw, Secret Ballot hmanga thlan emaw theih niin a lang a. Amaherawh chu, Secret Ballot hmanga Vote hi thlak ngei theih nise a tha zawk.
  6. Mi 3 (pathum) thlan chhuah tur a ni a. Kohhran upa inthlana inthlan mai emaw, mi 1 (pakhat) zel thlana tum 3 (thum) emaw thlanin a tih theih ve ve anga, an zinga mi 1 (pakhat) tal hi hmeichhia a awm a ngai a. Chuvangin, inthlannaah Vote hmu sang mi 3 (pa thum) zingah hmeichhia an tel loh chuan Vote hmu sang mipa 2 (pahnih) lak hnuah hmeichhe zinga Vote hmu tam ber kha tlinga puan mai tur a ni. Mi 3 (pa thum) thlan chhuah zinga hmeichhia vek thlan an nih chuan a lawmawmah ngaih tur a ni.  
  7. Mipui thlan chhuah mi 3 te leh Village Council dinglai Member zawng zawng thukhawm chuan Office Bearer tur an thlang chhuak leh tur a ni a.
  8. Mipui thlan mi 4 (Pa li) te leh V/C member dinglai zawng atang chuan Vice Chairman, Asst. Secretary, Treasurer leh Finance Secretary te hi thlan chhuah leh tur an ni a, an zinga pakhat tal ni Hmeichhia an nih a ngai.
  9. V/C dissolved lai anih a, Care taker VCP dah anih loh chuan mipuiin mi 4 an thlan chhuah atanga Vice Chairman khan Chairman hna a khawih zui nghal a ngaih hmel.
  10. Thlan chhuah te hi inthlan atanga ni 15 chhung ngeiin chanvo an insiam fel se a tha.

Thlan tur te : Para 7.A(4)-ah hian Office Bearers tur a tarlang a. Chungte chu Chairman, Vice Chairman, Secretary, Assistant Secretary, Treasurer leh Finance Secretary te an ni a. Chairman leh Secretary te hi thlan ngai lova, V/C dinglaia mite chu nisaa ngaih tur atih avangin, post dang zawng chu mipui thlan chhuah te emaw, V/C member nilai ten emaw an luah thei tihna a ni.

Charge inhlan : A danah hian charge inhlan hun hi a tarlang lova. Mahse, tihdan phungah Inthlanna buatsaih anih atanga ni 15 chhung ngeiin chanvo insiamfel theih nise, insiam felna chu Programme Officer-ah thawn nise a tha ang e. Charge inhlan hma hi anmahni leh mipuite tan a tha a ni.

Hruaitu hluiten charge an hlan duh loh chuan Programme Officer in Dan hmangin a chhuh lui thei.

Hruaitu dinhmun : Chairman hi pawl hruaitu ber niin, a hming putu tak pawh a ni, a hnuaia power and function kan han tarlan te hi a mawhphurhna a ni. Office dawr leh thildangah mawhphurtu a ni. Pawl thurel kaihhruaitu a ni a. Chairman awm lohvin Vice Chairman hian mawh a phur ang a, V/C inthlak avanga Chairman ban anih chuan mawhphurhna a la nghal a ni.

Secretary hi pawl thurel ziaktu, bawhzuitu leh record vawngtu tur a ni a. Operational Guideline, 2013 Chapter 10.2.1 ah hian Village level-a Record vawn tur hi thil chi hrang 14 zet a awm. Heng te hi VEC Secretary in VLAA puihna hmanga thawh vek tur a ni. Assistant Secretary chuan Secretary chu a pui ang a, Secretary remchan loh emaw, awm loh emaw chuan Asst. Secretary hian mawhphurhna a la ang.

Treasurer hi pawisa kawltu tur a ni a. Mahatma Gandhi NREGS sum reng reng chu Treasurer in a kawl tur a ni. Material component emaw Wages emaw, Treasurer kawl tur a ni. Fin. Secretary hi sum leh pai ziak feltu tur, Treasurer nena inkawp tlat tur an ni a. Pawisa hmuhna leh hmanna reng reng kim leh fel taka chhinchhiahtu tur a ni.

Mahatma Gandhi NREGS sum leh pai te hi Social Audit Directorate, sorkarin tunhnai lawka a dinin an Audit thin dawn a. Social Auditor te te hi Controller of Accountant General (CAG) pawmpui an ni. Chuvang, Mahatma Gandhi NREGS sum hi fir taka vawn tur a ni a, Sorkarin Financial Audit a tih huna buai lohna atan fel taka vawn tur a ni a. Tihsual chuan hremna na zawk tawh theihna a ni. Tin, kan hriatreng tur chu VEC Chairman hian Committee thu lo chuan sum kawl theihna emaw, ama duhthua hman emaw theihna a nei lo. Tin, Chairman emaw, Secretary emaw kherin Mahatma Gandhi NREGS sum hi a lak kher a tulna a awm hran lova, Office Bearers zinga tu pawhin sum leh pai te chu Committee thu angin an la thei a ni.

Pawisa hmuhna leh hmanna te hi Receipt mumal tak nena kawl tur a ni a, pawisa hman chhuahna te pawh Government Financial Rule kalha hman theih a ni lo. Chuti lo chu dik leh fel taka hmang emaw intih lai hian awlsam tea inawh mai theihna a ni.  

Power and function : Mizoram Rural Employment Schemes, 2009 Para 7-ah hian Village Employment Council hian Mahatma Gandhi NREG Act, 2005 leh Operation Guideline ina ‘Panchayati Raj’ emaw ‘Local Government’ tih emaw a sawina apiang chu VEC tih anga ngaih tur anih thu a sawi a. Chuvangin, VEC thuneihna hi a hranpaa tarlan tul ni pawhin a lang lova. Amaherawh chu, kan hriat kim loh takin Act leh Operational Guideline bakah Mizoram-in Rules a sawi hrang hrang te atangin hetiang hian lo khaikhawm dawn ta ila :-
1.            Job Card dilna lo dawn leh pek tlak leh pek tlak loh lo thliar fel.
2.            Programme Officer (P.O) hnena thlen hnuah an rawn pek anga Job Card pek chhuah.
3.            Kumtin October thla chawhma lama Vantlang Rorel inkhawm (Gram Sabha) koh thin leh kumthar atana Permissible works huamchhung atanga an khaw mamawh tur thliar fel a, Annual Action Plan (AAP) duan.
4.            Vantlang rorel inkhawm (Gram Sabha) thu chhuak anga P.O hnena AAP thehluh.
5.            Inhlawh duh tur te hming lo ziah luh a, P.O hnena thlen.
6.            Dan ina a sawi ang a, ni khatah darkar 9 inhlawh tir ngei ngei emaw, thekka (Pek khen) hmanga ni khata darkar 9 chhunga an thawh zawh awm tawk tur siam sak.
7.            Inhlawh duh dilna rawn thlentu te inhlawhna lo pek leh Ni 15 chhung ngeia inhlawhna pek theih anih loh chuan a rang thei ang bera Programme Officer hnena thlen.
8.            Inhlawhna tur lo chhuak ngaihven a, a lo chhuah veleh AAP thehluh tawh sa anga mipui inhlawh tir.
9.            An khawchhunga Vigilance and Monitoring Committee (VMC) te nen mipui hnathawh chu a tha tawk em tih en ho.
10.         VMC ten Completion Certificate an pek hnuah Programme Officer hnena zawh tawh thu thlen.
11.         Mipui inhlawhna chu Bank/Post office kal tlanga lak tur anih avangin, hlawhfa ten an hlawh an lak dan enpui.(Note : Khaw thenkhatah, mipui inhlawhna sum, Dak in emaw, Bank atangin emaw VEC ten lo lak chhuah a, lo sem ve mai ching an awm thin a. Hei hi tih loh a tha zawk. Dak leh Bank tih tur a ni a, a thawktute tlawmngaih chhuaha lo puih chu tha viau mahse, engemaw harsatna tawh thut thilah mahni buai lohna tura buaina tawh theih thil a ni)
12.         Lehkhabu leh thil danga ziah fel ngai ziah fel.
13.         Report ngai leh tul te hotu sang lama thlen.
14.         Complaint to dawnsawn leh a theih chin china lo chinfel sak, theih loh chuan District Redressal Forum-ah thlen emaw mahni bialtu Ombudsmen hnenah emaw thlen.
15.         Social Audit nei tura mipui te tihphur leh buaipui.
16.         Audit hmachhawn tura inbuatsaih.
17.         Mipui te hnena hmalakna leh hnathawh puanzar.
18.         Training tura koh an nih anga kal thin.
19.         V/C leh NGO dang te nena thawh ho tlang a, khaw hmasawnna tur ngaihtuah.
20.         Sorkarin ti tura an tih apiang tih.

A chunga kan han tarlan te hi a tlangpui chauh a ni a, chiang zawka hre duh tan Mahatma Gandhi National Rural Employment Guarantee Act, 2005 (with latest amendment) Section 2(g); 7(3)(a); 16; 17; 23(5); Schedule I & II te bakah, Operational Guideline, 2013 Chapter I; Para 2.1, 2.6,2.7; Chapter 3 – 10, 12.1 & 12.7; Chapter 13 – 17 & 18 te hi en theih a ni. Hetah hian chiang takin an hnathawh tur leh tih dan tur tarlan a ni a, heng bakah hian Mizoram Rules & Schemes ho-ah hian tarlan a ni a; mahse, chung te chu a chunga en tura kan tih te behchhana siam deuh vek a ni.

Approval : VEC atana thlan chhuah te reng reng chu Mizoram Scheme, 2009 Para 7.A(3) sawi angin District Programme Coordinator in a pawmpuina (Approval) a pek a ngai.

Dissolution : Village Employment Council term hi kum khat(1) anih thu kan tarlang tawh a, an term pawh Financial year zel anih thu Para 7.A (8) ah hian tarlan a ni a. Hruaitu thar thlan an nih loh pawhin an term a tawp chuan an bang zel tura he Dan sawi ang hi chuan an ni.

Hun laklawh-ah Member zinga bang an awm anih chuan Gram Sabha in a bang ta aiawh tur chu a thlang tha leh mai tur niawm tak a ni.


---------------------------